Skip to main content

Manaakitanga

Ka mihi rā te ngākau ki a +Sonya Van Schaijik mōna i tono mai kia tuhi kōrero ahau mō te pukapuka #EdBookNZ 2015. Kei te tuakana, kua rangatira tēnei kaupapa i a koe.

Uia mai ahau, he aha te manaakitanga?Ka hoki, ko te iho o te aroha

Ko Kiara me Delilah i Kāwhia Moana
Whakapakeke mai ahau i te mōhio, me mātua tautiaki i te manuwhiri ahakoa ko wai, ahakoa nō whea, ahakoa he aha tana take. Whāngaihia, atawhaitia, āta poipoia te tangata kia pai tana noho. Ina tomo atu tētehi tangata ki tō kāinga, kia kaua koe e pātai atu, “He kapu-tī māu?” kei whakamā ia i runga i tana kore hiahia ki te whakararu i a koe. Ko tāu kē nā, he whakataka kai, inu hoki me te kī atu, “Tēnā, kia kai tātou.” Hei whakaū i tāku e kōrero nei,

He kai nā te ringaringa whero i taka.


Ko tōku whānau waiwaiā e waiata ana i Maniapoto E - he waiata mō te manaaki tangata



Kāore te manaakitanga i ākona i te kura, pērā i te pāngarau, eaoia, he tikanga ia ka kite ā-whatu, ka mahi ā-ringa, ka rongo ā-ngākau, kātahi ka whai atu. Ko ngōku tino tauira i a au e tamariki ana, ā, mohoa noa nei, ko ruruhi mā, ko koroheke mā. Kāore he painga i a rātou mō te manaaki i te tangata. He aroha nō rātou ki te hāpai i te mana o tētehi atu i mua i te paku whakaaro ki a rātou anō. Ehake hoki i te mea, ka whakamōmona te tangata mō ngāna ake mahi ki te manaaki i tētehi atu. He whakahīhī tēnā. E tika ana, waiho mā te tangata (koe) hei mihi. Hāunga atu, he uara, he mātāpono tuku iho a te Māori te manaakitanga kei kīia,
He tangata takahi manuwhiri, he marae puehu.
Tārake ana te kitea i ngā momo āhuatanga o te kumanu i ngēnei wā nei, ko te whāngai mōkai i te SPCA tērā, ko te tuku koha mō tētehi kaupapa, mō tētehi tangata e raru ana mā te ipurangi hoki tērā. Ka pā te rongo i te hēmanawa, i te pāmamae o tētehi atu, ā, ka pupū ake te hiahia ki te āwhina atu ahakoa kāore i te tino mōhiotia ko wai tērā tangata. Tēnei anō te manaakitanga, waihoki, te aroha.

Kia hoki ngā mahara ki ō ake wheako whaiaro hei manene, hei waewae tapu ki tōu kura, ki tōu wāhi mahi rānei.
  • Nā wai koe i āta whakamōhio atu ki ngā tikanga a tō mahi hou? 
  • Nā wai koe i whakaatu atu kei whea te whareiti, kei whea te tūnga waka, kei whea ngā kapu hei mahi kawhe māu? 
  • Nō tō tomokanga atu ki te tari o te kura, i mihia koe? I mōhio te taupaepae, otirā, ko ngā kaimahi katoa o te kura ki te take o tō taenga atu i taua wā rā? 
  • I whakatūria tētehi pōwhiri, mihi whakatau rānei mō koutou ko tōu whānau? 
  • I whāngaihia koutou? 
  • I whakaritea tō akomanga, tō tuakiri mō te pae tukutuku o te kura, tō īmēra, ō taputapu whakaako, aha atu, aha atu? 
  • He aha ngā mea i kite ā-whatu, i mahi ā-ringa, i rongo ā-ngākau, kia kīia i manaakitia koe? 
  • Nā, kei te manaakitia tonutia koe i tēnei wā? 
  • Ki ō whakaaro, he aha ngā āhuatanga me panoni kia tino hāneanea te noho a te manene ki tōu kura? 
  • Ina tae atu koe ki tētehi hui, he aha i meatia ai he hui nui whakaharahara, ngahau katoa, i tētehi hui noa? 
Katoa ngēnei pātai e tohu mai ana i ngā āhuatanga o te manaakitanga. Hei kōpaki ake, mau roa ana te rongonui o tēnei kōrero nā te apotoro, nā Ruka 6:31,

A, ko tā koutou e pai ai kia meatia e ngā tāngata ki a koutou, meatia anō e koutou ki a rātou.



Heoti, ehake mō te tangata anahe te manaakitanga. I tēnei wā o te mahana haere o te ao, o te whakapau rawa o Papatūānuku, kei te horapa te mōhio, me mātua manaaki hoki tātou i te taiao. He aha ngā tikanga i tō kura hei manaaki i te taiao, i a Papatūānuku, i a Tāne-māhuta, i a Tangaroa? Ka whāia ngā tikanga tukurua? Ka pēwhea hoki koutou ki te whakaiti i te para me te tiaki i te hiko?

Hei matapaki mō te akomanga, mō te wāhi mahi rānei, 
  • Ka pēwhea koutou ki te manaaki i te whānau o te tamaiti? 
  • E mōhio ana koe ki te whakahua tika i ngā ingoa o tēnā, o tēnā o ngā tamariki? 
  • Hei kaiako, ka āta whakamōhio atu koe ki ngā whānau he aha ngā kaupapa e heke mai nei ia te wiki, ia te wāhanga o te tau? 
  • Ki te hiahia koe ki te whakatū hui me ngā mātua, ngā kaitiaki rānei o ngā tamariki, me tae atu rātou ki te kura hui ai? Ka whakarite rānei koe kia hui ki tētehi atu wāhi e pai ana ki a rātou?
Hei whakatauira atu, e mīharo pai ana ahau ki tētehi kura, ki te tonga o Tāmakimakaurau, me tā rātou mahi ki te taunaki i ngā mātua o ngā tamariki o te akomanga teina. I te tīmatanga o te tau, rā atu, rā atu, nō te hauwhā ki te toru karaka i te ahiahi, ka tae atu ngā mātua ki te akomanga ki te tiki i ā rātou tamariki nohinohi. Ka noho rātou ki waho tatari ai, nā wai rā, ka hoihoi haere ngā pakeke, ka hōhā haere ngā pēpi, ā, he kore hoki nō ngā ākonga ki te aro ki ngā mahi whakamutunga mō te rā. Kātahi ka toko ake te whakaaro ki te whakarite i taua wā, hei wā whānau kē. He wā hei ako tahi rātou katoa i ngā waiata me ngā kēmu akoako a te akomanga, hei whakahoahoa, hei tuku pānui, hei whakarata hoki mā ngā tēina ki ngā āhuatanga o te kura. I tino whai hua tēnei tūmomo panonitanga. Nā te tini i tētehi tikanga paku noa nei, ka ora ai te katoa. Hei whakakapinga māku,

Ko Maru kai atu, ko Maru kai mai, ka ngohengohe.




He Rourou Mā Koutou - he waiata anō tēnei mō te manaaki tangata


Hei konei mai i roto i ngā tauwhirotanga
@temihinga


Hei tohutoro
Manaakitanga - Te Wiki o te Reo Māori 2011 Te Taura Whiri i te Reo Māori
Resource Kit for Student Teachers Reflective of Manaakitanga. Kaupapa Māori in Early Childhood Centres
Mead, Hirini Moko (003) Tikanga Māori. Living by Māori Values nā Huia Publishers i whakaputa. Te Whanganui-a-Tara.

Comments

  1. E tika ana te kōrero e hoa ko te manaakitanga te iho o te aroha! Nau mai ki te ao rangitaki e hoa!

    ReplyDelete

Post a Comment

Ngā mihi nui i tō tuku whakaaro mai.

Popular posts from this blog

Nō whea te karanga?

Ko Haupai Puke, kei Pūrekireki-Wīwī Marae, Pirongia He Kupu Whakataki E huatakina ana e au te ako mō te karanga mā te rāranga i tētehi whāriki. Ko ngā whenu e kōrero nei, ko te orokohanga o te ao me te mana o te wahine, atua mai, tangata mai. Kātahi ka whakamārama mai i te wairuatanga mō te karanga. Whai atu i tēnā, ka whakamahuki i te karanga me ngētehi o ngā āhuatanga. Hei tāpiri atu, ka tirohia te kawe o te karanga i te pōwhiri. Nā, ka tapiki atu ki te whakarārangi i ngētehi tikanga hei aronga mō te kaikaranga. He tīmatanga noa iho tēnei hei tūāpapa mō ngā akoranga me ngā wheako, whanake ake nei. Ko te mana o te wahine nō te orokohanga I te tīmatanga, ko Te Kore. Ka tautini, ka taumano ngōna tini āhuatanga katoa. Ka whakatauiratia mai, he mana tō te wā, kia manawanui tātou. Ko te tuarua, ko Te Pō. Nō konei, i ahu mai ai te ira wahine kia puta ake te ira atua. Ko Papatūānuku te matua o te tangata [1]. Nōna anō ngā tikanga o te manaaki, o te aroha, o t

Ehakē au i te wahine pūihi

Ahakoa i tuhia tēnei ki te reo Pākehā, he mea i pupū ake i taku riri i taku mātakitaki atu i te pakipūmeka,  Gurrumul  me te kūare o te nuinga o ngā kaiuiui i a ia. Kāore rātou i paku rangahau i ngā tikanga tūtakitaki i tētehi tangata nō tōna ake whenua, ā, he tino horokukū a Gurrumul ki te tuku i ngōna whakaaro ki tētehi tauhou. Ki taku nei titiro, kāore ngā kaiuiui i te mōhio ki tēnei mea te whakamānawa i te ahurea ake o te iwi taketake. Mō tātou te Māori, ka kawea atu ngā mahi i runga i te tika, te pono me te aroha, ā, ka whakatau te manuwhiri i te tuatahi. He mea nui te whakatū hui ki tētehi tauhou, ā, mā ngā tātou tikanga kē tātou hei ārahi, ahakoa ki whea.